شرایط نگهداری کاکتوس‌ها

در این پست به شرایط نگهداری کاکتوس می‌پردازیم. امروزه کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها جزو رایج‌ترین گیاهان خانگی هستند که در اشکال و سایزهای مختلف رشد و پرورش داده می‌شوند. ویژگی بارز کاکتوس‎‌ها ماندگاری و مقاومت بالای آنها به محیط‌های خشک است. زیستگاه بومی اکثر کاکتوس‌ها بیابان است. بنابراین در شرایط با نور زیاد، زهکشی مناسب، دمای بالا و رطوبت کم رشد مطلوبی خواهند داشت. برای مراقبت از کاکتوس‌ها باید سعی شود شرایط محیطی زیستگاه طبیعی آن‌ها فراهم شود.

نور و دمای مناسب کاکتوس

کاکتوس‌ها به منابع نوری کامل نیاز دارند پس بنابراین بهتر است که گیاه را در مکان‌های نورگیر و روشن قرار دهید. مراقب باشید که کاکتوس‌های خود را در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید. زیرا نور شدید باعث زردی گیاه شما خواهد شد. مقدار نور بهینه به نوع گیاه شما بستگی خواهد داشت که پرورش می‌دهید. به عنوان مثال گونه‌هایی که بومی مناطق جنگلی هستند به نیمه سایه و برخی دیگر مانند جنس Echeveria به نور روشن و زیاد نیاز دارند.
کاکتوس‌ها به اختلاف دمایی بالا نیز مقاوم اند ولی یقینا نوسانات زیاد دمایی باعث بازداری رشد آن‌ها خواهد شد. اختلاف دمایی در حدود 20 درجه ضرری برای گیاه شما نخواهد داشت. کاکتوس‌ها به دمای بالا مقاوم‌اند ولی در صورتی که این دما به بالاتر از 50 درجه سانتی‌گراد برسد به گیاه شما آسیب خواهد زد. کاکتوس‌ها دماهای پایین را نیز تحمل می‌کنند ولی اگر با دمای کمتر از صفر درجه مواجه شوند بافت‌های آنها یخ زده و گیاه از بین می‌رود. دمای 25 تا 35 درجه را در فصل رشد ترجیح می‌دهند. در فصل سرد نیز دمای 8 تا 10 درجه سانتی‌گراد دمایی مناسب است.

 آبیاری کاکتوس

یک تصور اشتباه در مورد آبیاری کاکتوس‌ها این است که این گیاهان به مقدار خیلی کمی از آب نیاز دارند! اگرچه ساکولنت و کاکتوس‌ها دارای ویژگی‌های ذخیره آب در برگ و ساقه خود هستند که این ویژگی به زنده مانی آنها در زیستگاه‌های خشک کمک می‌کند ولی مطمعنا این گیاهان نیز به مانند سایر گل و گیاهان با آب کم دوام نخواهند آورد. آبیاری یکی از مهمترین کارهای تعیین کننده رشد مناسب گیاهان کاکتوس شما است. آبیاری بیش  از حد باعث بازداری رشد گیاه و همچنین آبیاری با فواصل زیاد باعث خشک شدن گیاه می‌شود. حدالامکان سعی کنید برای آبیاری از آب شیر استفاده نکنید. مواد و املاح اضافی در آب شیر به خاک منتقل شده و در نهایت در برگ‌ها تجمع خواهند یافت. این مواد معدنی باعث اختلال در جریان مواد مغذی ضروری به گیاه می‌شود.

نکته : نرم شدن بافت برگ و ساقه کاکتوس و همچنین پوسیدگی، قهوه‌ای و سیاه شدن برگی از علائم آبیاری زیاد و بیش از حد است.

آبیاری کاکتوس در بهار و تابستان

بسته به نوع گیاه ، درجه حرارت محیط و مقداری تابش نور، مقدار آبی که باید در اختیار گیاه قرار دهید متفاوت خواهد بود. در فصول بهار و تابستان که فصل رشد کاکتوس به حساب می‌آیند، شما باید حداقل یک بار در هفته کاکتوس خود را آبیاری کنید. زمانی که آبیاری را انجام می‌دهید، تا حدی آب به پای گلدان بریزید که خاک به خوبی خیس شده و از ته گلدان بیرون بزند. بین دو آبیاری اجازه دهید خاک به حد کافی خشک شود به عبارتی آبیاری را زمانی انجام دهید که خاک به طور کامل خشک شده باشد. آبیاری بیش از حد باعث پوسیدگی ریشه و از بین رفتن گیاه می‌شود.

آبیاری کاکتوس در پاییز و زمستان

این فصل از سال زمانی است که گیاه در دوره استراحت به سر می‌برد. در این فصول باید آبیاری را کم و سبک در نظر بگیرید به طوریکه هر 2 الی 3 هفته یک بار عمل آبیاری را انجام دهید و مقدار آن طوری باشد که ریشه گیاه مرطوب شود. و بین آبیاری‌ها اجازه دهید خاک خشک شود. میزان آبیاری به شرایط محیطی و نوع گیاه شما بستگی دارد. کاکتوس‌هایی که در زمستان گل می‌دهند در این فصل از سال نیاز دارند که در محیط گرم نگهداری شده و آبیاری منظم شوند. توجه شود که گلدان‌های با گیاه بزرگتر نیاز آبی بیشتری خواهند داشت.

تعویض گلدان کاکتوس

اگر گیاه کاکتوس و ساکولنت شما به حد کافی بزرگ شده و گلدان شما از ریشه اشباع شده باشد و مشاهده کردید نیاز به تعویض گلدان دارد، بهترین زمان این کار فصل بهار است. طی فصول سرد با توجه به اینکه گیاه در حالت خواب قرار دارد در صورت وارد شدن صدمه به ریشه طی جابجایی، امکان ترمیم وجود نخواهد داشت و احتمال ابتلای گیاه به بیماری‌های قارچی زیاد می‌شود. بنابراین بهترین زمان تعویض گلدان کاکتوس فصول غیر سرد بخصوص بهار است. در نظر داشته باشید که تعویض‌های بی‌موقع و مکرر گلدان صدمات زیادی را به کاکتوس شما وارد می‌کند بنابراین در صورتی که واقعا نیاز بود گلدان گیاه را عوض کنید.

 برای تعویض گلدان کاکتوس به موارد زیر توجه کنید :

• قبل از این که گیاه را از گلدان خارج کنید، آن را آبیاری کنید تا خاک نرم شده و بتوانید گیاه را براحتی از گلدان خارج کنید. برای حفاظت از دستان خود در برابر خارهای این گیاه ، می‌توانید از کاغذ تا شده استفاده کنید.
• یکی از نکات مهم برای عوض کردن گلدان، اندازه بستر جدید است. توجه شود که گلدانی انتخاب کنید که متناسب با اندازه گیاه باشد. استفاده از گلدان بزرگتر به آب و خاک بیشتری نیاز خواهد داشت که احتمال بروز بیماری‌های قارچی و توقف رشد گیاه را زیاد می‌کند. گلدانی را انتخاب کنید که اندازه آن 2 برابر اندازه گیاه باشد. همچنین یکی از نکات دیگر تعیین کننده اندازه گلدان نوع ریشه‌های کاکتوس است. اگر ریشه گیاه شما کم عمق و نزدیک سطح خاک بود به طوری که گسترش افقی داشت از گلدان‌های با قطر بیشتر استفاده کنید. اما اگر کاکتوس شما دارای ریشه عمیق بود از گلدان با قطر کم اما با ارتفاع زیاد استفاده کنید. اما در حالت کلی اکثر کاکتوس‌ها سیستم ریشه‌ای کم عمق دارند.

• گلدان انتخاب شده دارای سوراخ‌هایی در کف خود باشد تا آب اضافی از آن خارج شده و تهویه مناسب صورت گیرد.
• خاک کهنه اطراف ریشه را که به آن چسبیده به آرامی با چیز نازکی تمیز کنید ولی توجه شود که به ریشه‌ها آسیبی وارد نکنید.
• یک لایه از خاک را در گلدان جدید ریخته و گیاه را روی آن قرار دهید. توجه کنید که فقط ریشه کاکتوس داخل خاک قرار گیرد و از دفن شدن بدنه گیاه داخل خاک خودداری کنید. بقیه فضای گلدان را با ترکیب مناسبی از خاک ( که نحوه تهیه آن در ادامه توضیح داده می‌شود) پر کنید.
• بعد از تعویض گلدان برای جلوگیری از پوسیدگی و بروز بیماری از طریق ریشه‌های آسیب دیده از آبیاری گیاه به مدت چند روز ( حدود 7 تا 10 روز) در اوایل پرهیز کنید.

خاک مناسب کاکتوس

در نگهداری و پرورش کاکتوس ، یکی از رایج ترین سوالاتی که به ذهن افراد می‌رسد این است که بهترین ترکیب خاک برای کاکتوس چیست؟ آب و هوای محیط گیاه یکی از فاکتورهایی است که تعیین کننده نوع خاک استفاده شده می‌باشد. بهترین نوع خاک کاکتوس خاکی است که تهویه مناسب داشته و زهکشی خوبی داشته باشد و به مدت طولانی آب را در خود نگه ندارد.
در منابع مختلف ترکیبات مختلفی به عنوان خاک کاکتوس توصیه و پیشنهاد شده که می‌توانید از آنها استفاده کنید ولی توجه شود که در ترکیب مورد نطر همه جنبه‌های یک بستر مناسب رعایت شده باشد. خاک کاکتوس را می‌توانید بصورت آماده از فروشگاه‌ها خرید کنید و یا اینکه خودتان اقدام به تهیه آن کنید. توصیه ما به شما این است که خودتان اقدام به تهیه این ترکیب کنید چرا که هم در هزینه‌ها صرفه جویی شده و هم اینکه از ترکیب استفاده شده داخل خاک اطلاع خواهید داشت. همانطور که می‌دانید نوع خاک استفاده شده در گلدان به عوامل مختلفی مانند اندازه و نوع کاکتوس، وضعیت دمایی و رطوبتی محیط و سایر عوامل بستگی دارد که با توجه به این موارد می‌توان فرمول‌های مختلفی را برای شرایط مختلف توصیه کرد. اما ترکیبی که در این مقاله از پایگاه آموزش کشاورزی دایان به آن پرداخته می‌شود قابل استفاده برای اکثر شرایط محیطی خواهد بود. این ترکیب بر اساس تجربه افراد متخصص و همچنین با رعایت توصیه‌های منابع معتبر علمی خدمت شما ارائه می‌شود.

بهترین نوع ماسه برای این کار ماسه‌‌ی شسته‌ای است که در رودخانه یافت می‌شود. قبل از استفاده آن را دوباره شست و شو دهید تا خاک اضافی در آن باقی نماند. اندازه مناسب ماسه برای کاکتوس قطری در حدود 2 تا 5 سانتی‌متر داشته باشد. با رعایت نکاتی که در مورد نگهداری کاکتوس عنوان شد، می‌توانید گیاهی شاداب را در خانه داشته باشید.

آفات کاکتوس

حشره پولک دار

این آفت به وسیله گونه‌های مختلف scale زرهدار ایجاد می‌شود که بصورت پولک و لکه‌های سفید و خاکستری روی گیاه دیده می‌شود. اگر روی کاکتوس خود این آفت را مشاهده کردید با انگشت خود آن را بردارید یا با جریان شدید آب آن را شست و شو دهید تا پاک شود. سپس اقدام به اسپری حشره کش مناسب روی گیاه کنید تا از بازگشت این آفت جلوگیری کند.

شپشک آرد آلود

شپشک آردی یکی از آفات معمول در اکثر کاکتوس‌ها است که هم در خاک و هم روی گیاه زندگی می‌کنند. این حشرات را با دست بردارید یا با آب آنها را بشویید تا از بین بروند و سپس اقدام به  اسپری حشره کش مناسب کنید.

کنه قرمز تار عنکبوتی

این کنه‌ها برای کاکتوس شما بسیار خطرناک هستند دقت کنید که این کنه‌های قرمز کوچک به سرعت می‌توانند کاکتوس شما را نابود کنند. از علائم این آفت ظهور تارهای نازک روی گیاه، خشک و قهوه‌ای قسمت‌هایی از آن است که به خاطر تغذیه کنه از کاکتوس ظاهر می‌شوند. به محض مشاهده این علائم گیاهان آلوده را به دور از گیاهان سالم قرنطینه کرده و به دفعات اقدام به اسپری آفت کش مناسب استفاده کنید.

سوالات متداول در نگهداری کاکتوس